Theo thông báo của Ủy ban Nobel Hóa học, GS. Omar M. Yaghi, cùng với các giáo sư Susumu Kitagawa và Richard Robson đã được trao Giải Nobel Hóa học vì công trình phát triển một dạng kiến trúc phân tử hoàn toàn mới.
Trong các cấu trúc này, các ion kim loại đóng vai trò như những “viên gạch nền móng”, được liên kết bởi các phân tử hữu cơ dài (dựa trên carbon). Sự kết hợp này tạo thành các tinh thể có chứa những khoang rỗng lớn. Những vật liệu xốp này được gọi là khung kim loại – hữu cơ (metal–organic frameworks, MOFs).
Ảnh 1. GS. Omar Yaghi được vinh danh ở Giải Nobel Hóa học 2025. Ảnh: The Guardian.
Bằng cách thay đổi các “viên gạch” cấu thành MOF, các nhà hóa học có thể thiết kế vật liệu để hấp thụ và lưu trữ các chất cụ thể. MOF cũng có thể thúc đẩy các phản ứng hóa học hoặc dẫn điện. “Các khung kim loại – hữu cơ có tiềm năng to lớn, mang đến những cơ hội chưa từng có cho việc tạo ra các vật liệu tùy chỉnh với những chức năng mới”, Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học Heiner Linke cho biết.
Trước đó, GS. Yaghi đã được vinh danh tại Giải thưởng VinFuture mùa đầu tiên (2021), ở hạng mục Giải Đặc biệt dành cho “Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới”, với công trình tiên phong khám phá ra vật liệu khung cơ-kim (MOFs). Theo đánh giá của Hội đồng Giải thưởng VinFuture khi đó, nếu được ứng dụng thành công, vật liệu mới MOFs sẽ thay đổi cuộc sống của hàng triệu người đang sinh sống tại những nơi khan hiếm nguồn nước sạch, giúp tự chủ về nguồn nước và nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Ảnh 2 – GS.Omar M.Yaghi được trao Giải Đặc biệt VinFuture mùa đầu tiên tại Hà Nội. Ảnh: VinFuture Prize
Việc GS. Yaghi tiếp tục được trao Giải Nobel Hóa học 2025 không chỉ là niềm tự hào của giới khoa học toàn cầu mà còn khẳng định tầm nhìn chiến lược và năng lực nhận diện những phát minh mang tính bước ngoặt của Giải thưởng VinFuture.
Đáng chú ý, GS. Susumu Kitagawa – đồng Chủ nhân Giải Nobel năm nay – cũng là nhà khoa học từng đồng hành và đóng góp tích cực vào quá trình phát triển của Giải thưởng VinFuture, cho thấy sợi kết nối ngày càng bền chặt giữa VinFuture và cộng đồng khoa học quốc tế hàng đầu.
Được khởi xướng và tổ chức thường niên tại Việt Nam, Giải thưởng VinFuture đã nhanh chóng khẳng định vị thế là một trong những giải thưởng khoa học – công nghệ hàng đầu thế giới, tôn vinh các công trình không chỉ xuất sắc về mặt học thuật mà còn có giá trị nhân văn sâu sắc và tác động tích cực đến đời sống con người.
Hiện mạng lưới đối tác đề cử của VinFuture đã mở rộng tới gần 14.800 nhà khoa học thuộc 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên 5 châu lục, củng cố vị thế của Việt Nam trên bản đồ khoa học toàn cầu.
Chỉ sau 5 năm ra đời, VinFuture liên tục ghi dấu khi nhiều chủ nhân Giải thưởng tiếp tục được vinh danh ở các giải thưởng quốc tế uy tín lâu đời, bao gồm Giải Nobel, liên tiếp từ năm 2023 đến nay.
Điển hình như nhóm Chủ nhân Giải thưởng Chính VinFuture 2021 – TS. Katalin Karikó và GS. Drew Weissman được vinh danh ở Nobel Y sinh năm 2023. Vào năm 2024, TS. Demis Hassabis và John Jumper – Chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture 2022 dành cho Nhà nghiên cứu các lĩnh vực mới – được trao giải Nobel Hóa học, trong khi GS. Geoffrey Hinton – đồng Chủ nhân Giải thưởng Chính VinFuture 2024 – được vinh danh ở giải Nobel Vật lý.
Những vinh danh liên tiếp tại Nobel là minh chứng thuyết phục cho khả năng nhận diện sớm các phát minh có sức ảnh hưởng toàn cầu của Giải thưởng VinFuture, đồng thời khẳng định tầm nhìn chiến lược của VinFuture luôn bám sát xu hướng phát triển của khoa học công nghệ toàn cầu.
